بررسی روند تغییرات زمانی و مکانی کیفیت آب زیرزمینی در دشت یزد – اردکان

چکیده یکی از بزرگترین سفره های آب زیر زمینی استان یزد در دشت یزد - اردکان واقع شده است. افزایش جمعیت و بهره برداری بیش از حد از منابع آب زیرزمینی این دشت جهت مصارف شرب، صنعت و کشاورزی در طول چند دهه گذشته، باعث تغییراتی در کمیت و کیفیت این منبع آبی شده است. در این تحقیق از داده های کیفی آب های زیرزمینی این دشت در بازه زمانی سال های 1379 تا 1388استفاده شد. مقادیر بیشینه، کمینه و میانگین هر پارامتر برای هر چاه و هر سال تعیین گردید. پارامترهای شیمیائی مهم آب با استفاده از مقادیر استاندارد آب در ایران مورد مقایسه قرار گرفت. سپس تیب غالب و سیر تکاملی آب با نرم افزار هیدرو-ژئوشیمیائی(aquachem) مشخص شد و با استفاده از آزمون من کندال چاه هایی که روند تغییرات کیفی داشته اند، مشخص شد. به منظور درون یابی و تعیین پراکنش مکانی وضعیت کیفیت منابع آب از روش های زمین آمار کریجینگ، وزن دهی معکوس و rbf استفاده شد. مناسب ترین روش درون یابی با کمک پارامترهای آماری مجذور میانگین مربعات خطا و ضریب همبستگی شناسایی شد. با استفاده از داده های مکانی و توصیفی و بکارگیری از سیستم اطلاعات جغرافیایی (gis) لایه های اطلاعات مکانی برای همه پارامترهای کیفی آب زیر زمینی دشت تهیه شد. نتایج بررسی ها، نشان داد که دشت مذکور براساس تحلیل خوشه ای دارای سه زون کیفیت آب در محدوده های غربی، میانی و حاشیه شرقی می باشد. بررسی روند تغییرات هیدروشیمیایی آب به کمک نمودارهای پایپر و استیف در دشت نشان دهنده روند تغییرات در طول زمان می باشد. تیپ غالب این دشت کلروره - سولفاته بوده و منابعی که در مجاورت سازند نئوژن و دلتای پلایای اردکان واقع شده اند تغییرات کیفی بیشتری در طول زمان و مکان داشته-اند. نتایج بدست آمده از آزمون های مختلف نشان داد که رفتار تغییر شاخص های کیفی آب در تیپ های مختلف ژئومورفولوژی یکسان نمی باشد. به عبارت دیگر این پدیده نشان می دهدکه زون بندی کیفی منابع آب تحت تأثیر رخساره های ژئومورفولوژی دشت یزد بوده و سازند نئوژن در امتداد شمال شرقی و دلتای پلایای اردکان در افزایش شوری و کاهش کیفیت منابع آب زیر زمینی موثر می باشد.